Een maandelijks basisinkomen voor iedereen. Levenslang en onvoorwaardelijk. Het lijkt een nobel en rechtvaardig idee, maar in de praktijk zet het de deur open voor een onevenwichtige samenleving. Bovendien is het financieel onhaalbaar en betekent het een totale kentering van onze sociale zekerheid. We moeten goed beseffen welke implicaties een basisinkomen meebrengt voor de staatskas en onze sociale bescherming.
Het is een aanlokkelijk idee, zo’n basisinkomen zonder voorwaarden. De vragen over de haalbaarheid klinken steeds luider: Is een basisinkomen mogelijk? Is het betaalbaar of zijn de sociale gevolgen te zwaar? Is dit écht te mooi om waar te zijn? We mogen niet blind zijn voor het utopische karakter van het basisinkomen. Het is een delicate evenwichtsoefening en er zitten serieuze adders onder het gras.
Klopt de rekening?
Hoe moet het basisinkomen gefinancierd worden? Dat is de eerste grote vraag die steevast de kop opsteekt. Door het wegvallen van de sociale zekerheid en het afschaffen van overheidsinstellingen die instaan voor de uitbetaling van uitkeringen en vergoedingen (kinderbijslag, tijdskrediet, pensioen, werkloosheid, …) komt er veel geld vrij. Maar veel geld is in dit geval nog veel te weinig. Stel dat we het budget van de sociale zekerheid verdelen over de Belgen, dan zou iedere Belg zo’n 600 à 700 euro per maand krijgen. Dit bedrag ligt ver onder de armoedegrens. Armoede uitroeien als uitgangspunt van het basisinkomen vervalt dus. Om iedereen een leefbaar inkomen te kunnen geven dat boven de armoedegrens ligt, zijn nog miljarden euro’s extra nodig. Een basisinkomen is onbetaalbaar zonder bijkomende verregaande besparingsmaatregelen of extra belastingen.
Basisinkomen creëert sociale onzekerheid
Het basisinkomen realiseren betekent dat de fundamenten van de sociale zekerheid worden weggenomen: Niet enkel diegenen met een reële behoefte, ook zij die het niet nodig hebben krijgen een basisinkomen. Iemand die zwaar ziek of gehandicapt is en veel medische onkosten heeft, krijgt evenveel als iemand die perfect gezond is. De rechtvaardigheid van het basisinkomen is slechts schijn. Integendeel, het creëert financiële ongelijkheid: Het basisinkomen ondermijnt de solidariteit die vandaag bestaat tussen gezonde en zieke mensen, tussen rijken en armen, tussen mensen die werken en werklozen, … Het herverdelende effect van onze sterke sociale zekerheid gaat zo verloren. Met het basisinkomen is alle solidariteit zoek. Zo wordt het ieder voor zich, en dat is slecht nieuws voor de ‘zwakkeren’ van onze samenleving.