De drie vakbonden, het OIVO, de Bond Beter Leefmilieu en Inter environnement Wallonie stuurden een open brief naar de media waarin ze pleiten voor het spoedig opzetten van een nationaal register van nanomaterialen. Nanomaterialen zijn alomtegenwoordig in ons leven en toch weten de meesten onder ons er weinig over. Idem dito voor de invloed ervan op de volksgezondheid en op het leefmilieu.
Nanomaterialen zijn extreem kleine, nieuw aangemaakte materialen (een nanometer = één miljardste van een meter). Doordat ze zo klein zijn, hebben ze eigenschappen die verschillen van die van de klassieke materialen en chemische stoffen. Vaak zijn nanomaterialen reactiever, sterker, beter elektrisch geleidend, efficiënter enz.
Overal
We vinden nanomaterialen in toenemende mate terug in allerhande gefabriceerde producten en toepassingen. Ze worden gebruikt in auto-onderdelen, verven en lakken, cosmetica, elektronische en informatietechnologie, zonnecellen, medische toestellen, schoonheidsproducten, sprays, sportartikelen, textiel, enz. Kortom, het is heel goed mogelijk dat er nanomaterialen verwerkt zitten in je tandpasta, in je sokken en je T-shirt of in je auto.
Ondanks hun groeiende aanwezigheid in onze omgeving, is er nog maar weinig geweten over nanomaterialen en hun impact – zowel op korte als op lange termijn – op de gezondheid van mens en milieu.
Nanomaterialen zijn niet gereglementeerd en zouden gefabriceerd, verkocht, gebruikt en geëlimineerd moeten worden op een verantwoorde, veilige en duurzame manier. Enkel zo gaan mensen de technologie uiteindelijk vertrouwen. Fabrikanten van nanomaterialen gaan niet akkoord met die opvatting en stellen dat ze quasi volkomen vrijgelaten zouden moeten worden om deze materialen te produceren en te distribueren.
Risicobeheer
Consumenten, werknemers en de hele samenleving zouden precies moeten weten waarmee ze te maken hebben als ze deze materialen kopen of gebruiken in hun werk- of leefomgeving. Daarom zouden we allemaal uitgebreide informatie moeten kunnen verwerven over de nanomaterialen en de producten waarin ze verwerkt zijn.
In dat verband herhalen en ondersteunen we hier de volgende aanbeveling van het Belgische EU-voorzitterschap in 2010, die luidde : "verantwoordelijkheid opnemen op het niveau van de Lidstaten en gedurende een overgangsperiode gecoördineerde en geïntegreerde nationale strategieën en concrete maatregelen uitwerken ter bevordering van het risicobeheer, de voorlichting en de monitoring”.
Traceerbaarheid
De beste manier om dit te realiseren, bestaat erin een register aan te leggen dat alle nanomaterialen en de producten waarin ze verwerkt zijn, zou opvolgen. Een dergelijk instrument zou de traceerbaarheid garanderen, vertrouwen opwekken bij alle betrokken partijen en voor een verbetering zorgen van de concurrentiepositie en het imago als innovator van bedrijven in België en de EU. Indien de blootstelling aan nanomaterialen zou leiden tot ziektes, een gezondheidscrisis of milieuproblemen, dan zou de overheid de informatie in dat register kunnen gebruiken om effectiever in te grijpen.
Op grond van al die argumenten roepen actoren uit het middenveld op tot het aanleggen van een register met duidelijke informatie :
- met instructies over hoe specifieke nanomaterialen gebruikt mogen worden (afzonderlijk, in mengsels en in afgewerkte producten);
- over mogelijke risico's, zowel voor consumenten als werknemers;
- over veiligheidsmaatregelen, kleding en beschermingsmiddelen die gebruikt moeten worden bij het behandelen van nanomaterialen;
- over de gevolgen van de specifieke nanomaterialen voor het milieu.
Het invoeren van een nanomaterialenregister in België is van cruciaal belang voor het verzekeren van de traceerbaarheid en het garanderen van het recht van alle burgers om te weten met welke materialen zij precies werken, wat zij kopen, wat ze consumeren en hoe hun keuzes de samenleving en het leefmilieu beïnvloeden.