De EESC-leden hebben zich tijdens hun zitting diep bedroefd en verontwaardigd betoond over de duizenden doden op de Middellandse Zee, en hebben de EU-instellingen en de lidstaten nogmaals opgeroepen om de nodige humanitaire maatregelen en politieke besluiten te nemen. De Europese Unie draagt verantwoordelijkheid voor mensen die vluchten voor oorlog, vervolging, conflicten en armoede.
Anderhalf jaar na de tragedie van Lampedusa vinden er nog elke dag nieuwe rampen plaats. In verband met het tienpuntenplan dat de EU-ministers van Buitenlandse Zaken en Binnenlandse Zaken op 20 april hebben goedgekeurd wijst het EESC erop dat verder moet worden gekeken dan veiligheid alleen. Een humanitaire aanpak, solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid moeten de pijlers vormen van een gemeenschappelijk immigratiebeleid van de EU.
Het EESC verzoekt de Raad dan ook tijdens zijn buitengewone vergadering van 23 april de volgende punten in overweging te nemen:
- Er moet een grootschalige humanitaire reddings- en opvangoperatie voor de Middellandse Zee worden opgezet, die verder reikt dan Frontexoperatie "Triton" voor grensbewaking. Een dergelijke operatie moet worden opgezet naar het voorbeeld van het Italiaanse "Mare Nostrum", en moet bedoeld zijn om levens te redden. De lidstaten moeten een stem in het kapittel krijgen, maar de EU moet de nodige middelen ter beschikking stellen. Het EESC hamert erop dat onmiddellijk een humanitaire corridor moet worden ingesteld. De EU moet haar asielbeleid verbeteren. Het EESC heeft al diverse voorstellen gedaan voor een gemeenschappelijk asielstelsel, maar de bestaande wetgeving is ontoereikend en wordt niet naar behoren toegepast door de lidstaten. Ontheemden worden beschermd door het internationaal recht en zouden asiel moeten kunnen aanvragen aan de buitengrenzen van de EU, krachtens het beginsel van non-refoulement aan de grenzen. Het is van cruciaal belang dat de Dublin-verordening ingrijpend wordt herzien.
- De EU moet de lidstaten aanzetten tot meer onderlinge solidariteit, wat met name een evenwichtige spreiding van de vluchtelingen inhoudt. De lidstaten die door hun geografische ligging de zwaarste last dragen moeten dringend financiële en operationele ondersteuning krijgen en worden geholpen bij de opvang. Het aantal hervestigingsplaatsen moet sterk omhoog.
- De EU moet nauwer samenwerken met de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de vluchtelingen (UNHCR) en met de landen die grenzen aan conflictgebieden, zodat programma's voor de opvang en bescherming van de duizenden ontheemden op poten kunnen worden gezet. Grootschalige opsporings- en reddingsoperaties voor immigranten op zee kunnen niet worden overgelaten aan de commerciële scheepvaart. De EU zou moeten samenwerken met de Internationale Maritieme Organisatie (IMO). Immigratiewetgeving en -beleid van de EU en de lidstaten moeten worden herzien om toelating te vergemakkelijken. Dit beleid moet berusten op een consensus en wettelijke, open en flexibele toegangskanalen tot de EU bieden; de bescherming van de grondrechten moet gewaarborgd zijn en samenwerking met de landen van herkomst moet centraal staan. Ook moet nauwer worden samengewerkt, zodat in derde landen bureaus kunnen worden geopend waar potentiële migranten bijstand en informatie kunnen krijgen. De hele internationale gemeenschap moet worden gevraagd haar verantwoordelijkheid te nemen en te zoeken naar adequate oplossingen.
- De politiële en justitiële samenwerking bij de strijd tegen criminele netwerken van mensenhandelaars moet worden verbeterd. De EU en de landen van herkomst en doorreis moeten de handen ineenslaan om te voorkomen dat vluchtelingen het slachtoffer worden van mensenhandelaars. Mensensmokkelaars en -handelaars zijn misdadigers die zonder ophouden moeten worden vervolgd. De migranten zelf en de mensen die humanitaire hulp verlenen aan migranten in nood mogen evenwel niet als criminelen worden behandeld.
- Om een breed en duurzaam beleid tot stand te kunnen brengen moeten alle humanitaire organisaties die in de betrokken regio's actief zijn alle mogelijke financiële en logistieke steun krijgen.
Langetermijnoplossingen zijn pas denkbaar als er een eind komt aan de oorlogen, en de politieke, economische en maatschappelijke stabiliteit in de conflictlanden weer naar behoren hersteld is. De Europese Dienst voor extern optreden moet samen met de internationale gemeenschap een dergelijke strategie uitroepen tot prioriteit.