Sociale dialoog als hefboom voor een rechtvaardige transitie!

Op 6 juli 2023 organiseerde de vzw BIS-MSI een Webinar onder de titel: “Collectieve onderhandeling voor een Rechtvaardige Transitie: hoe vakbonden kunnen onderhandelen over milieuvraagstukken in de Wereld van Werk.”

De Webinar werd geopend door Olivier Valentin, de voorzitter van BIS-MSI.

Hij wees erop dat “de wereldwijde vakbondsbeweging al jaren strijd om ervoor te zorgen dat het concept van een rechtvaardige transitie zijn weg vindt in het beleid inzake klimaatverandering. Sinds het akkoord van Parijs heeft bijna geen COP plaatsgevonden zonder dat er een verklaring of een beleidsbelofte over een rechtvaardige transitie uit voortkwam. Naarmate ons concept aan populariteit wint, concentreren de debatten zich op de definitie en implementatie ervan.”

Tijdens het gemeenschappelijk 3 Belgische vakbondsevenement in het kader van het 5^de IVV Wereldcongres vorige jaar in Melbourne, bleek uit de conclusies dat er meer moet worden ingezet op welke rol collectieve onderhandeling via sociale dialoog kan spelen om rechtvaardige transitie in de praktijk te brengen.

In onze zoektocht naar een antwoord op hoe wij elementen van een rechtvaardige transitie kunnen opnemen in collectieve overeenkomsten hebben wij verschillende experten uitgenodigd om hun kennis te delen. De verschillende sprekers verwijzen naar alle niveaus van collectieve onderhandelingen over rechtvaardige transitie, van internationaal tot sectoraal tot op het bedrijfsniveau, en om zo strategieën en opties voor nationale en sectorale onderhandelingsstrategieën te inspireren.

• Lene Olsen (ILO-ACTRAV, Geneva), blikte terug op de recentste ILC-discussie over rechtvaardige transitie, de bekrachtiging van de ILO-richtlijnen voor een rechtvaardige transitie, en de implicaties hiervan voor vakbonden op het niveau van de lidstaten. De ILO bekijkt de 512 collectieve overeenkomsten in hun databank door te zoeken op trefwoorden rond rechtvaardige transitie. Hierrond vond de IAO slechts in 55 overeenkomsten een referentie terug!
• Oscar Molina Romo (UAB, Spanje) gaf een overzicht van de institutionele configuraties (nationaal, sectoraal) waarin vakbonden wereldwijd onderhandelen over een rechtvaardige transitie en de lessen die vakbonden eruit kunnen trekken. Dhr. Roma beveelt aan dat vakbonden: (1) continuïteit verzekeren via sociale dialoog (2) sociale dialoogstructuren op lokaal niveau versterken om de kloof met het nationaal niveau te overbruggen, (3) de noodzaak van een groene werkplekagenda via sociale dialoog, en (4) behoefte aan technische capaciteit en training.
• Kristel Lageweg (FNV, Nederland) berichtte over de tussentijdse klimaatonderhandelingen begin juni in Bonn, de totstandkoming van “Just Transition Work Programmes” op nationaal niveau, en de aanloop naar COP 28. Ze benadrukte dat er nog steeds geen concrete referentie in de teksten voorkomt over de rol die sociale dialoog kan spelen.
• Boitumelo Molete (COSATU, Zuid-Afrika) presenteerde de nieuwe onderhandelings-gids voor rechtvaardige transitie van COSATU, waarmee gedelegeerden op sectoraal en bedrijfsniveau collectieve arbeidsovereenkomsten kunnen sluiten. In de gids schuift COSATU 7 sleuteleisen naar voor gericht op: (1) Training, bijscholing en omscholing, (2) gebruik maken van ondernemingsraden om een rechtvaardige transitie te stimuleren, (3) Deelnemen aan beleidsplatforms en debatten over klimaatkwesties, (4) Ondersteunen van sensibiliseren en bewustwording, (5) Energiezekerheid, (6) Watergelijkheid, -efficiëntie en -behoud, en (7) een einde aan de bezuinigingen voor een rechtvaardig klimaatmacro-economisch kader.
• Babacar Sylla (CNTS, Senegal) besprak de ervaring in Senegal, meer bepaald de totstandkoming van sectorale CAO’s in de energie- en transportsector.