Als we sommige Europese leiders horen spreken, is het alsof de crisis zo goed als achter de rug is. Niets is minder waar. Miljoenen Europeanen weten dat. Zij kampen nog steeds met problemen zonder weerga en zien hun leefomstandigheden op een dramatische wijze achteruitgaan.
De beleidsverantwoordelijken hebben louter voor de vorm belangstelling voor de "sociale dimensie" van Europa. Ondertussen verhoogt hun beleid nog de druk van meedogenloze besparingen. Gewone mensen worden de dupe van de crisis: toenemende sociale spanning en ongelijkheid, meer armoede en werkloosheid. Met alle gevolgen van dien voor de levensvooruitzichten van jonge Europeanen. Tegelijk stellen we een verontrustende toename vast van onverdraagzaamheid en xenofobie. De steun voor de Europese Unie gaat wankelen. Getuige de vooruitgang van de anti-Europese nationalistische partijen in diverse lidstaten. Amper 30 % van de Europeanen heeft nog een positief beeld van Europa. Ondanks alles hebben de leiders niet veel gedaan, zelfs helemaal niets, om het Sociaal Europa te verstevigen.
Een jaar geleden pakte het Europees Vakverbond (EVV) uit met het Sociaal contract voor Europa met in detail de maatregelen die nodig zijn om de negatieve spiraal te breken en opnieuw het vertrouwen te winnen van de EU-bevolking. In april herhaalde het EVV zijn eisen met nog meer nadruk. Sindsdien wachten we op beleidsacties.
Het EVV is tevreden over de beslissing van de Europese Commissie om eindelijk een roadmap te maken voor de sociale dimensie van de Economische en Monetaire Unie. Het EVV wil dat de nieuwe maatregelen verder gaan dan de EMU en overal in Europa volledige werkgelegenheid en sociale vooruitgang bevorderen.
Op 27 en 28 juni komen de Europese leiders bijeen voor een nieuwe Top. Bedoeling is dat ze een roadmap opstellen voor het Sociaal Europa. Opnieuw ontgoochelen is geen optie.
De sociale dimensie van de EU zou moeten bestaan uit betere levens- en arbeidsvoorwaarden, sociale bescherming, kwaliteitsvolle openbare diensten en sociale dialoog. De leiders van de EU zetten echter hun campagne voort om te snoeien in de overheidsuitgaven en te dereguleren tot elke prijs. Op die manier komen de werkgelegenheid, de arbeidsvoorwaarden en vitale diensten onder druk te staan.
In hun zoektocht om een vrije grensoverschrijdende arbeidsmarkt te creëren, schoten de regeringen tekort op het vlak van beschermingsmaatregelen voor de werknemers. Dit leidde tot algemene uitbuiting en sociale dumping die desastreuze proporties hebben aangenomen. Mensen die wanhopig op zoek zijn naar werk verhuizen naar andere Europese landen. Wat daar extra druk op de lonen en de arbeidsvoorwaarden tot gevolg heeft. Ze krijgen er ook af te rekenen met gevaarlijke vijandige reacties.
Ook de sociale dialoog staat onder druk. Een rapport van de Europese Commissie dat in april verscheen erkende het belang van een goed gestructureerde dialoog tussen werkgevers en werknemers met het oog op sociale vooruitgang. Het strenge besparingsbeleid en het snoeien in de uitgaven deden echter afbreuk aan de rol van de sociale partners en het syndicaal recht op vrijheid van collectieve onderhandelingen en loonvorming op nationaal en Europees niveau.
In mei engageerden de Europese leiders zich om de jaarlijkse aderlating van een triljoen euro aan fiscale inkomsten als gevolg van belastingfraude en -ontwijking aan te pakken. Het EVV drong aan op een sterk en bindend actieplan, maar op de Top van Brussel kwam er geen enkel concreet programma uit de bus.
Als er niets wordt ondernomen om op Europees vlak de onverbiddelijke maandelijkse groei van de werkloosheid te stuiten - in maart bedroeg de werkloosheid meer dan 12 % en zelfs het dubbele bij de jongeren - dan is het risico op een sociale breuk niet denkbeeldig. De recente rellen in Stockholm geven een idee wat de impact hiervan kan zijn op de maatschappij.
Het EVV wil dat er in elke EU-lidstaat een minimuminkomen wordt vastgelegd en het wettelijke minimumloon aanzienlijk wordt opgetrokken in de landen waar de vakbonden dit nodig vinden. Tot slot moet de EU 1 tot 2 % van het bbp investeren in een economisch relanceplan om de groei aan te zwengelen en de werkloosheid terug te dringen.
Het Europees Parlement nam de eisen van het EVV over. Europarlementairen hekelden het falen van de Commissie in het formuleren van realistische voorstellen om het sociale Europa te versterken. Ze pleitten voor een 'koerswijziging' om de groei, de werkgelegenheid en de sociale rechtvaardigheid te stimuleren.
Onze prioriteiten zijn: overal in Europa stoppen met de contraproductieve besparingen in de openbare uitgaven. Een einde stellen aan de grensoverschrijdende concurrentie die lonen en arbeidsvoorwaarden onder druk zet en belastingontwijking in de hand werkt. Investeren in duurzame groei en werkgelegenheid en de sociale dialoog en de collectieve onderhandelingen steunen.
Europa kan het zich niet veroorloven om nog verder te talmen. Want we kennen allemaal de economische chaos en de harde sociale gevolgen van de gevoerde austerity politiek. Sterk oplopende werkloosheid, ontmanteling van openbare diensten, aanvallen op sociale bescherming, enorme flexibiliteit én precarisering van jobs, loon- en arbeidsvoorwaarden in vrije val, lineaire en blind optrekken van pensioenleeftijd, cao's en sociaal overleg die simpelweg aan de kant geschoven worden. Ook in eigen land sijpelt dit door.
De alternatieven zijn bekend. Het zijn vooral politieke keuzes. Het gemeenschappelijk vakbondsfront zal tot 25 mei 2014 niet nalaten daaraan te herinneren.
Bernadette Ségol, Algemeen secretaris EVV
Marc Leemans, voorzitter ACV
Rudy De Leeuw, voorzitter ABVV
Jan Vercamst, voorzitter ACLVB